UITGESPIT
“Laat ons samenwerken aan onze vrijheid en gezondheid.”
De vaccinatiestrategie tegen COVID-19 krijgt stilaan vorm. Wist je dat we bij de provincie collega’s hebben voor wie vaccineren vaste prik is? Vaccinatie-experten Hans Werbrouck en Evi Polak werken beiden als verpleegkundigen binnen de dienst Milieu-Gezondheid van het PIH en behoren tot het Mobiel Vaccinatieteam (MVT). Proviant sprak met hen over de vooroordelen van vaccineren, de broodjeaapverhalen rond vaccinaties en over het nut van het provinciaal MVT.
Wat doet het provinciaal Mobiel Vaccinatieteam (MVT)? Evi Polak: “Het MVT werd in 2015 opgericht in opdracht van het Agentschap Zorg en Gezondheid om de vaccinatiegraad in Vlaanderen te verhogen. Dat doen we door onder-gevaccineerde groepen in Vlaanderen op te sporen, te informeren, te sensibiliseren en gratis te vaccineren. Onze focus ligt op personen die door de mazen van het net glippen en dus niet bereikt worden door de reguliere preventieve zorg. Het MVT werkt ‘outreachend’, wat wil zeggen dat we ter plaatse gaan om te vaccineren. We bereiken ons doelpubliek voornamelijk via bestaande organisaties zoals opvang- en daklozencentra, armoedeorganisaties, doortrekkersterreinen, ... Daarnaast staat het MVT ook paraat bij mogelijke uitbraken. Voorlopig geldt dat nog niet voor COVID-19." Vaccineren hoort bij je job. Wat houdt het juist in? Evi: “Het MVT biedt gratis basis- en inhaalvaccinaties aan. Onze focus ligt op personen die om allerlei redenen (taalbarrière, beperkte financiële middelen, onvoldoende kennis van het gezondheidssysteem, …) door de mazen van het net glippen. Die groep kan bestaan uit dak- en thuislozen, (rondtrekkende) Roma-zigeuners, leerlingen van niet-gesubsidieerde scholen (bijvoorbeeld in sommige orthodox-joodse scholen), asielaanvragers, mensen zonder papieren, … Bij elke persoon die zich aanbiedt, kijken we in Vaccinet (nvdr. Vaccinet is een bestelsysteem voor de vaccins die door de Vlaamse overheid gratis ter beschikking worden gesteld) de vaccinatiestatus na. In overleg met de arts beslissen we dan welk schema we opstarten volgens de richtlijnen die in de ‘Standaard Vaccinaties’ van de Vlaamse Wetenschappelijke Vereniging voor Jeugdgezondheidszorg (VWVJ) staan.” Om welke vaccins gaat het? Hans Werbrouck: “Momenteel is enkel het poliovaccin verplicht. Personen die afkomstig zijn uit landen waar polio nog voorkomt én die geen vaccinatie kregen bij het verlaten van hun land, worden bij aankomst in België gevaccineerd tegen polio. Dat is een advies van de Wereldgezondheidsorganisatie en het geldt niet alleen voor kinderen, maar ook voor volwassenen.” En het griepvaccin? Hans: “Dat wordt door het MVT enkel toegediend aan groepen met een collectief verblijf. Die vorm van samenleven vormt een risico voor de verspreiding van griep. Het gaat dan voornamelijk over dak- en thuislozen. Wie er meer over wil weten, surft best naar www.vwvj.be > kerninformatie basisvaccinaties.” Ondervind je bij het vaccineren soms weerstand? Evi: “We ondervinden inderdaad soms wantrouwen. Sinds de corona-epidemie worden opvallend meer vragen gesteld. Daarom is het belangrijk uit te leggen wie we zijn, waarom wij vaccineren en hoe belangrijk vaccinaties zijn voor de persoon en de maatschappij. Die boodschap is niet altijd even eenvoudig omwille van de taalbarrière. Wil de persoon na de informatie nog steeds niet gevaccineerd worden, gaan we hen zeker niet verplichten. De vaccinaties zijn niet verplicht. Onze basistaak is: mensen goed informeren.”
Hans Werbrouck
Niet verrast door pandemie
Heeft dit coronavirus en de wereldwijde uitbraak jullie verrast? Hans: “Wij zijn niet echt verrast door deze pandemie. We zijn erg betrokken bij onze job en zijn zeer overtuigd van het nut van vaccinaties. We kunnen jullie verzekeren dat er weinig nieuwe wetenschappelijke literatuur rond dit onderwerp bestaat die we niet gelezen hebben. De vraag was voor ons dus niet of er een pandemie zou komen, maar eerder wanneer die er zou komen. Het tijdstip was onvoorspelbaar en heeft ons allemaal verrast. Het voorrecht om een paar gerenommeerde wetenschappers te kennen én een open kritische blik brengen je al gauw tot de essentie: het is niet de eerste maar zeker ook niet de laatste pandemie.” Wat is jullie advies over het al dan niet laten vaccineren tegen COVID-19? Evi: “COVID-19 kan een slopende ziekte zijn en je kan vooraf niet voorspellen hoe ziek je zal worden. Sommige personen hebben een milde versie, met symptomen die doen denken aan griep. Andere worden helaas ernstig ziek en hebben zelfs intensieve zorg nodig. Er sterven dagelijks mensen aan de gevolgen van een COVID-19-besmetting. Vaccins gelden als de veiligste, meest succesvolle en goedkoopste manier om ziektes te voorkomen. De coronavaccins zijn erg doeltreffend. Dus: de kans dat je na vaccinatie nog COVID-19 oploopt, is véél kleiner dan wanneer je je niet laat vaccineren.“ Maar we doen het niet enkel voor onszelf? Evi: “Klopt! Veel belangrijker is het solidariteitsprincipe. Wij vinden dat we het aan de maatschappij verplicht zijn om ons te laten vaccineren. We moeten dit doen voor elkaar. Een vaccin beschermt het individu. Maar als er voldoende mensen gevaccineerd zijn, dan is een hele gemeenschap beschermd. Als je je laat vaccineren, bouw je mee aan groepsimmuniteit en krijg je controle op het virus. We zijn zeker overtuigd van het belang van een zo hoog mogelijke vaccinatiegraad.”
Evi Polak
"We gaan binnen het provinciebestuur voor een vaccinatiegraad van 100%."
Werbrouck Hans, verpleegkundige provinciaal Mobiel Vaccinatieteam
Moeten de provinciale collega’s zich laten vaccineren? Hans: “Niemand moet zich laten vaccineren tegen het coronavirus, aangezien dit vaccin niet verplicht is. Maar wij hopen dat de solidariteit op de werkvloer groot genoeg is en dat we een vaccinatiegraad van 100% zullen halen.” Hoe ga jij om met non-believers? Hans: “We gaan graag in discussie met de twijfelaars, de non-believers zijn een ander verhaal. Het overtuigen van principiële tegenstanders van vaccineren heeft weinig effect. In de praktijk komen non-believers niet opdagen om zich te laten vaccineren en komen wij dus zelden of nooit met hen in contact.” Zijn er redenen waarom iemand zich niet mag laten vaccineren? Evi: “Vooraleer we een persoon vaccineren, bespreken we de contra-indicaties. Een absolute contra-indicatie is een gekende, ernstige allergie voor één van de bestanddelen van het vaccin of een ernstige allergische reactie na een eerdere vaccinatie met hetzelfde vaccin. In dat geval gebeurt de vaccinatie best in een ziekenhuis, waar geoefend personeel snel en meer uitgebreide hulp kan bieden. Verder wordt ook nagevraagd of een vrouw mogelijk zwanger is, omdat dat ook een contra-indicatie is voor sommige vaccins. Heeft iemand zeer hoge koorts, dan is het niet aangeraden om een vaccin toe te dienen.”
Broodje chi(m)pansee...
Welke bezorgdheden heb je al opgevangen over de COVID-19-vaccinatie? Hans: “Hoe veilig zijn de razendsnel ontwikkelde vaccins? Wat zijn de effecten van het vaccin op lange termijn?“ Evi: “Heel soms krijgen wij de vraag of er een ‘chip’ in het vaccin zit.” Begrijp je die bezorgdheden? Hans: “Het is gezond om alles kritisch te benaderen. Wij trachten de mensen zo goed mogelijk te informeren. Bij de meeste vaccins duurt het minstens vijf jaar om de klinische studies te doorlopen. Dat de ontwikkeling van dit vaccin veel sneller gaat dan gewoonlijk, komt omdat enkele spelers gebruikmaken van technieken die al voor de ontwikkeling van eerdere vaccins uitgebreid zijn doorgelicht en goedgekeurd. Dat er grote en internationaal samenwerkende teams zijn opgezet, helpt ook. Commissies en toezichtsorganen die zich buigen over de veiligheid, de ethische aspecten en de werkzaamheid van nieuwe medicijnen, hebben de coronavaccins voorrang gegeven zodat de procedures sneller verlopen. Wat betreft de effecten op lange termijn, is er uiteraard een goede opvolging. Mochten er langetermijnconsequenties zijn, dan komen die zeker aan het licht.” En de 'chip' is een broodjeaapverhaal, toch? Evi: “De theorie dat je via vaccins een gps-chip kan inspuiten, was sciencefiction in 2006 en dat is anno 2021 nog steeds het geval. We hebben begrip voor de bezorgdheid, maar proberen de mensen dus ook hierover zo goed mogelijk te informeren.” Heeft een ambtenaar niet een beetje de maatschappelijke plicht om zich te laten vaccineren? Hans: “Zolang het geen verplichting is, is het iets wat iedereen voor zich moet uitmaken. De idee van een vaccinatiekaart zien we persoonlijk wel zitten. Het al dan niet hebben van deze vaccinatiekaart heeft dan (vooral sociale) gevolgen. Dit past misschien niet helemaal in het solidariteitsprincipe, maar persoonlijk vinden we de keuze om jezelf niet te laten vaccineren ook niet passen in het solidariteitsprincipe.“ Nog iets dat je kwijt wil aan de collega’s? Evi: “Laat ons samen werken aan onze vrijheid en gezondheid. Als MVT roepen we alle collega’s op om zich te laten vaccineren.”
Provinciaal Vormingscentrum Malle is vaccinatiecentrum voor eerstelijnszone Voorkempen
In gezamenlijk overleg hebben de gemeenten Malle, Brecht, Schilde, Wijnegem, Zandhoven en Zoersel beslist om gezamenlijk één vaccinatiecentrum in te schakelen. Ons Provinciaal Vormingscentrum blijkt zowel logistiek als operationeel de meest interessante site om zo snel en efficiënt mogelijk de volwassen bevolking van de zone te vaccineren. Het gebouw kon meteen ter beschikking worden gesteld. Er is voldoende ruimte en heel wat materiaal beschikbaar, wat de logistieke voorbereidingen vereenvoudigt. Bovendien is de ligging van de eerstelijnszone zeer centraal zodat de afstand beperkt is voor alle inwoners. Het Provinciaal Vormingscentrum is vlot bereikbaar met het openbaar vervoer, fiets of auto en heeft een ruime parking.
Collega’s Peter Hermans en Tim Ipermans kregen de opdracht om de opbouw en werking van het vaccinatiecentrum uit te werken. Hoe verloopt dit? Tim Ipermans: “Toen we te horen kregen dat het Vormingscentrum zou dienen als een vaccinatiecentrum waren we niet verbaasd. Ons centrum is daar uitermate geschikt voor en als surplus hebben wij alle faciliteiten en de nodige ervaring met grotere gebeurtenissen. Onze medewerkers waren meteen enthousiast. Zij zien het belang van de vaccinatieronde voor ons centrum. De vaccinaties zijn de weg naar een vol en bruisend Vormingscentrum. En liefst, hoe sneller hoe liever. In samenwerking met de eerstelijnszone is het vaccinatiecentrum dan ook in een recordtempo opgebouwd. (nvdr. Eerstelijnszones zijn opgericht om het werk van lokale overheden, zorg- en hulpverleners beter op elkaar af te stemmen.)” Niet enkel vaccinatiecentrum Peter Hermans: “Let wel: slechts een deel van het Vormingscentrum is in gebruik als vaccinatiecentrum, meer specifiek de twee grote zalen en de inkomhal van ons centrum. De rest van het Vormingscentrum blijft dus gewoon functioneren. We zijn als provincie natuurlijk tevreden dat we op deze manier de lokale besturen kunnen ondersteunen bij de logistiek veeleisende organisatie van de vaccinatie van hun inwoners.”
