Biodiversiteit bij de Voorkempen
Antitankgracht, ruggengraat van de Voorkempen
Hoe we de groenblauwe natuurverbinding versterken in de omgeving van de Antitankgracht.
De Antitankgracht is het langste beschermde landschap van Vlaanderen en vormt de ruggengraat van de Voorkempen. De kunstmatig aangelegde waterloop zonder valleisysteem, kan door zijn militaire ligging en opgebouwde historiek een grote rol spelen op vlak van biodiversiteit, erfgoedwaarden, landschapsbeleving en lokale recreatie.
Regionaal Landschap de Voorkempen kent subsidies toe aan eigenaars en gebruikers in de omgeving van de Antitankgracht die KLE’s willen aanplanten. KLE’s staat voor Kleine Landschapselementen zoals bomen, hagen, heggen en houtkanten. Die vormen groene stapstenen tussen groenzones.
"Deze waterloop zonder valleisysteem kan een toonvoorbeeld worden van een groenblauwe verbinding in de Provincie Antwerpen. Een samenwerking tussen overheid en burger is nodig om het volle potentieel uit de regio te halen."
Anne Stuer, projectcoördinator erfgoed en landschap Regionaal Landschap de Voorkempen
Contact
Ines Van Limbergen Coördinator ines.vanlimbergen@rldv.be
dreef Essen met Eekhoorn © Chantal Bogers
Boombruggen
Hoe we het boombruggennetwerk in de Voorkempen versterken.
"Dankzij een enthousiaste particulier kunnen we hier een grote meerwaarde creëren voor de natuur."
Bert Vereyken
In Deurne, Schoten, Wijnegem en Schilde verschenen 16 bijzondere oversteekplaatsen, 6 meter boven de rijweg. Niet voor de acrobaten onder ons, wel voor boombewoners zoals eekhoorns. In totaal installeerde het Regionaal Landschap De Voorkempen al 53 boombruggen. Ook in Brasschaat, Essen, Wuustwezel, Kapellen, Kalmthout en Zoersel kunnen eekhoorns veilig de weg over.
Elk jaar sneuvelen vele dieren onder de wielen van het verkeer. Een simpele ingreep zoals een dik touw tussen twee boomkruinen, over drukke autowegen heen is een eenvoudige en goedkope manier om verkeersslachtoffers onder dieren te vermijden. Wij zochten naar de locaties die het meeste baat hadden bij een boombrug op basis van onder andere de Natuurpuntwebsite www.dierenonderdewielen.be.
foto © Chantal Bogers
"Boombruggen geven eekhoorns een interessante kans om nieuw leefgebied te ontdekken. Na bijkomend onderzoek ter plaatse kwamen we uit op een vijftiental potentiële boombrugverbindingen in het Groen-Kruisgebied."
Bert Vereyken
Zwartvenbos – © Dieter Daniëls
Landschapsherstel in het Zwartvenbos in Kalmthout
Niet enkel de zeldzame kamsalamander maar ook tal van andere bedreigde plant- en diersoorten zoals de poelkikker, heikikker en gevlekte witsnuitlibel zullen genieten van de nieuwe poel en het bos die verrijzen tussen Wulpenkreet en de Kalmthoutse Heide. Dankzij een burger met een hart voor natuur kunnen we samen met Bosgroep Antwerpse Gordel het gebied ecologisch opwaarderen. Het vormt zo een essentiële verbinding voor amfibieën en ander (water)leven uit de buurt.
© Dieter Daniëls
"Dankzij een enthousiaste particulier kunnen we hier een grote meerwaarde creëren voor de natuur."
Bert Vereyken
In 2022 kocht boseigenaar Pascal Quirynen een perceel van 3,5 ha aangrenzend aan zijn bos, met als doel het ecologisch in te richten. Het voormalige ‘Zwartven’ dat er lag is al lang gedempt, maar het perceel is ideaal gelegen als verbindingsroute voor plant- en diersoorten, dicht tegen domein De Markgraaf en de Kalmthoutse Heide. De provinciale Dienst Integraal Waterbeleid, Antwerpse Regionale Landschappen en Bosgroepen sloegen de handen in elkaar om het gebied om te toveren. Bert Vereyken van Regionaal Landschap de Voorkempen legt uit: “Centraal op het perceel, in de laagste zone, werden in het najaar van 2023 3 nieuwe grote poelen van verschillende dieptes gegraven. Ze vormen een onderdeel van een groter complex van bestaande poelen en vennen in een regio waar zeldzame amfibieën en libellen voorkomen. De afschuining van de oever van de Zwarte Beek, die door het bos loopt, geeft meer kansen aan oeverplanten en zorgt voor een verhoogde waterbuffering.” Na de natuurinrichting wordt in 2024 een deel van het perceel bebost door de Bosgroep, met boomsoorten aangepast aan de lokale bodem. De bosranden krijgen verschillende struiken met bloemen en bessen. Om wildschade te vermijden, voorzien we een wildraster dat verdwijnt als de bomen en struiken sterk genoeg zijn. Eigenaar Pascal vertelt: “Toen ik mijn bos in 2017 aankocht, kon ik nog geen Corsicaanse van een grove den onderscheiden. Maar de wil en passie waren er om het verschil te maken voor de lokale biodiversiteit. Dankzij de begeleiding en het advies van het Regionaal Landschap en de Bosgroep ligt hier onder andere een nieuwe poel te schitteren in de zon, het bos met de bosrand zijn voor volgend plantseizoen. Ik zie het als een testcase voor mezelf en leer nog elke dag bij, hopelijk kan ik ook andere (bos)eigenaars inspireren om te investeren in meer en beter bos voor de toekomst.”
FAN van FEN
Dankzij de inspanningen van bewuste burgers zoals Pascal en provinciale financiering kunnen we onze versnipperde bosjes en natuurgebieden opnieuw verbinden. Zo maken we de weg vrij voor planten en dieren om hun natuurlijke gps te volgen, zonder obstakels. Door te werken aan dit ‘Functioneel Ecologisch Netwerk’ (FEN) beschermen we onze biodiversiteit en werken we aan een veilig klimaat van morgen.
© Dieter Daniëls
"Binnen het werkingsgebied van Regionaal Landschap de Voorkempen liggen nog heel wat kansen voor habitatherstel voor bijzondere amfibieën."
Bert Vereyken